مشاوره به داشتن زندگی خلاق و شاد کمک می کند

مشاوره به داشتن زندگی خلاق و شاد کمک می کند

خدمات مشاوره ای سال هاست در کشور ما باب شده است اما شاید مشاوره تحصیلی جزو اولین مشاوره هایی باشد که در خاطر همه ما مانده است. مشاوره هایی که دانش آموزان تشویق می شدند.

در گذر سال ها و همزمان با افزایش تحصیلات دانشگاهی و کاربردی شدن بسیاری از علوم، از مباحث روان شناسی و مشاوره به دلیل حضور فراوان نیروهای تحصیلکرده در سطح جامعه و از سوی دیگر نیاز روزافزون به خدمات مشاوره به سبب تغییرات گسترده در بافت جامعه و خانواده و چالش های فراوان مردم در گذر از سنت به مدرنیته استقبال شد. هرچند مشاوره طی این سال ها توانسته است تا حد زیادی جای خود را باز کند اما هنوز تا نقطه آرمانی فاصله زیادی وجود دارد.

برخلاف تصور عموم مردم مشاوره و روان درمانی پند و اندرز دادن و تعیین تکلیف نیست بلکه فرآیند یادگیری است که طی یک رابطه رودررو بین دو نفر که مشاور و مراجع هستند، شکل می گیرد. در این فرآیند مشاور به دلیل داشتن مهارت های علمی و حرفه ای تلاش می کند به مراجعه کننده منطبق با نیازهایش یاری برساند تا به خودشناسی برسد و از بینشی که به این ترتیب نسبت به خودش کسب می کند، در رابطه با اهداف معین به طور موثر استفاده کند. هدف مشاور این است که کمک کند فرد در نهایت خلاقانه تر و شادتر به زندگی ادامه دهد. به این ترتیب مشاوره رابطه ای پویا و براساس مشارکت دوطرفه است و توجه به خودشناسی و تصمیم گیری فردی در آن مورد تاکید است.

روان درمانی به رفع مشکلاتی می پردازد که طبیعت عاطفی دارد، از این رو با مشاوره متفاوت است. در روان درمانی شخص تربیت یافته (درمانگر) آگاهانه ارتباط حرفه ای با مراجعه کننده برقرار می کند. هدف از برقراری ارتباط برطرف کردن، تعدیل کردن یا کند کردن نشانه ها و الگوهای آشفته رفتاری و کمک به رشد و تعالی بخشیدن به شخصیت مراجعه کننده است. مجموع خدمات مشاوره و روان درمانی 2 بخش عمده در روان شناسی درمانی است که مردم آن ها را ذیل خدمات مشاوره و روان شناسی می شناسند.

افرادی که در این 2 حوزه کار می کنند روان شناس یا مشاور نامیده می شوند و دارای ویژگی ها و تمایز خاصی هستند. تحصیل کردگان این حرفه باید علاوه بر داشتن صلاحیت علمی و حرفه ای، پروانه نظام روان شناسی و مشاوره، مدارک کارشناسی ارشد و دکترا داشته باشند.

وی با اشاره به این که نوع خدمات مشاوره ای که در مراکز مشاوره عرضه می شود بسیار متفاوت است و حوزه گسترده ای را دربر می گیرد، توضیح می دهد: در مشاوره خانواده، مشاور به بررسی و تبیین روابط درون خانواده می پردازد و مشاوره قبل از ازدواج، دوران عقد، تعارضات زناشویی، روابط بین فردی، روابط بین اعضای خانواده و روابط زناشویی در این حیطه می گنجد. از سوی دیگر بررسی و تبیین ویژگی های کودک، درمان و پیشگیری از اختلالات مربوط به کودکان، رشد مهارت های فردی، بررسی روش های تربیتی و الگوهای تربیتی و تمام مسائل مربوط به کودکان زیر ۹ سال در حوزه مشاوره کودک قرار می گیرد. در مشاوره اعتیاد یا سوءمصرف مواد مشاور به بررسی و تبیین شکل گیری و ریشه وابستگی به انواع موادمخدر و کمک به مراجع برای ترک آن می پردازد. همچنین در مشاوره شغلی به فرد کمک می شود تا شغلی متناسب با شخصیت خود، توانمندی ها و بازار کار پیدا کند و به رضایت شغلی نسبی برسد.

در مشاوره اختلالات یادگیری بررسی، تبیین و درمان این دسته از اختلالات شامل نارسانویسی، اختلال در خواندن، اختلال در درک ریاضیات و… انجام می شود و در مشاوره اختلالات روانی، اختلالات روانی و شخصیتی فرد بررسی می شود و مشاور برای درمان آن تلاش می کند. اختلالات شخصیتی، پارانوئید و وسواس ها بعضی از این اختلالات است. در مشاوره تحصیلی مشاور به فرد در زمینه برنامه ریزی تحصیلی، انتخاب رشته، رشد تحصیلی، روش های مطالعه و… کمک می کند و در مشاوره دینی و مذهبی به باورها و اعتقادات فرد پرداخته می شود و مشاور سعی می کند شبهات دینی و گرایش های ضد دینی را از ذهن فرد پاک کند.

یکی دیگر از شاخه های مشاوره، روان سنجی است که طی آن تست های مختلف روان شناسی مثل تست هوش، استعداد، شخصیت و… انجام و توسط مشاور تجزیه و تحلیل می شود. چندی است که مشاوره حقوقی و ورزشی هم باب شده که از گستردگی کمتری برخوردار است. این خدمات را می توان به صورت فردی یا گروهی ارائه کرد و مشاوران در ضمن خدمت رسانی به مراجعان از کمک روان شناس، متخصص اطفال، متخصص غدد، گفتار درمانگر و کار درمانگر نیز بهره می گیرند.

صلاحیت مشاور

طبیعی است که یکی از مهم ترین دغدغه های مراجعان در بیشتر موارد، صلاحیت مشاوران است. به عبارت دیگر یکی از مهم ترین سوالاتی که به ذهن می رسد این است که به هنگام مراجعه به مشاور به چه نکاتی توجه کنند و چگونه به مراکز مشاوره اعتماد کنند. شاید بهتر باشد ابتدا به رشته های تخصصی مشاوره و روان شناسی در کشور اشاره کنیم.

رشته روان شناسی در دانشگاه های ما شاخه های متفاوتی دارد. یک دانشجوی روان شناسی می تواند در ادامه تحصیلات خود روان شناسی بالینی، عمومی، شخصیت، روان سنجی و سازمانی را انتخاب کند.

در رشته مشاوره نیز دانشجویان براساس علاقه خود رشته های مشاوره، مشاوره و راهنمایی و کودکان استثنایی را انتخاب می کنند و ادامه تحصیل می دهند.

نکته این جاست که مشاوره تخصصی در رشته هایی که ذکر شد نه براساس مدرک دانشگاهی بلکه براساس دوره های کارآموزی، پایان نامه و علاقه مندی فرد به رشته تخصصی خاص انجام می شود. به عنوان مثال روان شناسی که به مشاوره کودک علاقه دارد، پس از گذراندن دوره های کارآموزی، انتخاب سوژه مرتبط با روان شناسی کودک به عنوان پایان نامه و علاقه شخصی، فقط در این رشته به خصوص فعالیت می کند. به این ترتیب مراجعه کننده باید به ادعای مشاور درباره تخصص در یک رشته خاص اعتماد کند.

شرکت در دوره های تخصصی، ارائه رزومه کاری، فعالیت های مشاوره ای، مطالعات انجام شده، شرکت در همایش ها برای تمدید مجدد پروانه سازمان ضروری است. البته با وجود این که بسیاری از مشاوران در چارچوب این سازمان فعالیت می کنند، افرادی هم هستند که به صورت غیرتخصصی وارد حوزه مشاوره شده اند و اعتماد مراجعان را به خدمات مشاوره ای خدشه دار می کنند.

در بسیاری از موارد افراد پس از مراجعه به روان پزشک به روان شناس ارجاع می شوند و گاهی هم روان شناس فرد را به روان پزشک ارجاع می دهد. در بعضی موارد مشاور کودک برای درمان اختلالات یادگیری دارودرمانی را تحت نظر روان پزشک پیشنهاد می دهد و یا درمان بیش فعالی را با کمک متخصص مغز و اعصاب انجام می دهد.