مقابله با هیجانات منفی
مقابله با هیجانات منفی
یکی از مهارت های ده گانه زندگی که توسط سازمان بهداشت جهانی معرفی شده است، مهارت مقابله با هیجان است. همه ما در طول روز و در موقعیت های مختلف هیجانات و احساسات متفاوتی را تجربه می کنیم.انسان دو دسته هیجان را تجربه می کند.
احساسات انسان ها از بدو تولد و دوران کودکی شکل می گیرند و در طی سال ها و ارتباطات اجتماعی تکامل پیدا می کنند.
به طور کلی چهارنوع هیجان در انسان وجود دارد: ترس، غم، شادی و خشم. اگر با این حالات هیجانی درست برخورد نشود و روش‌های کنترل آنها را ندانیم، تاثیرات منفی بر سلامت جسمی و روانیمان می‌گذارند و همچنین اطرافیان را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. البته ذکر این نکته ضروری است که هیجان به خودی خود مضر نیست، اگر بدانیم چگونه با آن برخورد کنیم و آن را به شکل سالم تجربه کنیم.
هیجان به تمام احساسات و حالات روحی و روانی مثبت و منفی گفته می شود که همراه با علایم جسمانی ظاهر می شوند. واژه هایی مانند شور، احساس و عاطفه نیز شباهت های زیادی از نظر معنی به واژه هیجان دارند و گاها جای آن به کار برده می شوند. ما نسبت به دنیای پیرامون خود حساس هستیم و به آنها واکنش های هیجانی نشان می دهیم. این واکنش های هیجانی شامل خشم، ترس، عشق، محبت، تنفر، امید، ناامیدی، نگرانی، احساس حقارت، غرور، غم، اندوه، شادی، تعجب، شرم، پشیمانی و دلسوزی می شوند.
انسان دو دسته هیجان ها را در طول زندگی خود تجربه می کند. در دوسال اول زندگی هیجان های اولیه مانند شادی، غم، عصبانیت وترس در کودک ظاهر می شود. با افزایش سن هیجان های ثانویه مانند خجالت، حسادت و غرور در فرد آشکار می‌شود.
هر هیجانی سه بعد دارد:
بعد رفتاری: در پی هر هیجانی یک سری رفتار‌ها از ما سر می زند. وقتی خشمگین هستید فریاد می زنید، با دیگران بحث و دعوا می کنید یا در زمان استرس شروع به جویدن ناخن دست خود می کنید.
بعد فیزیولوژیک: این بعد شامل تغییرات جسمانی است که در اثر هیجان در فرد ایجاد می شود. برای مثال فردی که ترسیده یا اضطراب دارد دچار ضربان قلب می شود یا مشکلات گوارشی پیدا می کند.
بعد شناختی: هرهیجانی به دنبال یک سری فکر ایجاد می شود. مثلا وقتی در خانه تنها هستیم و صدایی می شنویم اگر فکر کنیم دزد آمده است دچار اضطراب می شویم.
از شر هیجانات خود خلاص شوید
اگر به هیجانات منفی خود به موقع توجه نکنید و آنها را نادیده بگیرید یا سرکوب یا انکار کنید، در آینده نزدیک به شکل نادرست مجبور به تخلیه آنها می شوید. آگاهی از هیجانات خود و دیگران به شما کمک می کند پاسخ مناسبی را در مقابل آنها بدهید.
به خودآگاهی بالا برسید
هر فرد با توجه به ویژگی های شخصیتی خود، برای تسکین زخم ها و ناکامی های هیجانی گذشته، به شکل متفاوتی عکس العمل نشان می دهد. برخی از افراد سعی در انکار یا پنهان کردن هیجانات خود دارند، اما دسته دیگری از افراد هیجانات خود را به شکل داد و فریاد کردن، درگیری فیزیکی یا بدوبیراه گفتن نشان می دهند. بنابراین اگر به شیوه ای درست برخورد نکنیم، ممکن است منجر به مشکلات اخلاقی و رفتاری شود. نخستین کاری که برای مهار احساساتی چون خشم، ترس، غم و تنفر باید انجام دهید این است که با واقعیت این احساسات رو به رو شوید و نسبت به آن آگاهی پیدا کنید؛ با این کار می توانید برای همیشه آنها را برای خود حل کنید و به بیان دیگر پرونده این احساسات را برای خود ببندید. در چنین شرایطی باید از مهارت خودآگاهی استفاده کنید و احساسات، باورها و خواسته های خود را در موقعیت های ناخوشایند بشناسید.
شناخت احساسات: معمولا افراد در موقعیت ها و محرک های یکسان، احساسات متفاوتی را از خود نشان می دهند. برای مثال در یک موقعیت ناخوشایند فردی غمگین می شود، دیگری احساس ناکامی و خشم می کند یا از شدت ناراحتی به گوشه ای خلوت پناه برده و در تنهایی خود غصه می خورد. این نشان می دهد که افراد شخصیت های کاملا متفاوتی نسبت به یکدیگر دارند. آگاهی از این تفاوت های هیجانی و دانستن اینکه بیشتر به چه احساسی متمایل هستید، شما را در مقابله با احساسات منفی یاری می کند.
شناخت افکار: افکار منفی خود را بشناسید و تا می توانید جلوی آنها را بگیرید. با شناخت افکار منفی قادر خواهید بود در موقعیت های ناخوشایند آنها را کنترل و خودآگاهی بیشتری پیدا کنید.
شناخت انتظارات و خواسته‌ها: این خود شما و خواسته های شماست که چگونه موقعیت را برای خود درک و تعریف کنید، پس سعی کنید با خود صادق باشید و خواسته های خود را مدنظر قرار دهید.
احساسات منفی خود را بیرون بریزید
احساسات خود را بیرون بریزید و آنها را سرکوب نکنید. به هر شکلی که می‌توانید آنها را بیان کنید؛ یا با افراد معتمد صحبت کنید یا آنها را روی کاغذ بنویسید. با این کار می توانید اثرات منفی آنها را از درون خود بیرون کنید مگرنه روزی با انفجار آن مواجه می شوید.
منبع: روزنامه شهروند