مهارت حل مسائل زندگی
مهارت حل مسائل زندگی
مهارت حل مسائل زندگی انسان‌ها برای این‌که با محیط خود سازگار شوند و در موقعیت های تنش زا زندگی سلامت روانی خود را حفظ کنند، نیاز به آموختن مهارت حل مسأله دارند. بعضی از مشکلات تکراری هستند و می توان با راه‌حل‌های ساده و تکراری آن‌ها را حل کرد.
گاندی یکی از ساده ترین تعاریف را از مسأله ارایه داده است «انجام عملیاتی
برای برطرف کردن شکاف بین وضع موجود و وضع مطلوب یک موقعیت».
در زندگی روزمره معمولا با واژه «مسأله» زیاد برخورد می کنیم و بسیاری از افراد تصور مثبتی نسبت به آن ندارند،
زیرا در اکثر مواقع پیدا کردن راه حل برای مسأله پیش آمده کار دشواری به نظر می رسد. در تعریف مسأله می توان
گفت: «عدم دستیابی فوری به یک هدف مشخص به دلیل موانع مشخص با توجه به امکانات و توانمندی های محدود.»
مهارت حل مسأله چیست؟
فرآیند حل مسأله، فرآیندی است آگاهانه، منطقی و هدفمند که در جهت یافتن راه‌حل‌های موثر برای مسائل و
مشکلات زندگی باید آن را طی کنیم. فرآیند حل مسأله درحقیقت داشتن یک دید کلی و جامع به مسأله است.
مهارت حل مسأله شامل چند مرحله است که فرد یاد می گیرد از اقدامات سریع و ناگهانی خودداری کند
و راه حل های عجولانه را به کار نگیرد. با دانستن مراحل حل مسأله میتوان به صورت هدفمند و منظم
راه حل مناسب را یافت. در این‌جا نیاز است مواردی را مورد توجه قرار دهیم. پیش از همه باید درباره
مشکل خود فکر کنیم و برای خود مشخص کنیم که مشکل چیست؟ چه عواملی باعث ایجاد مشکل
شده است؟ از چه زمانی شروع شده و دلیل آن چه بوده؟
افراد موفق و مدیریت چالش ها
افراد موفق نیز مانند بقیه انسان ها هستند و نسبتا چالش های کمتری ندارند، بلکه می توانند به شیوه بهتری
آن ها را حل کنند. آن ها باور دارند که توانمندی شان بزرگتر از مسائل و مشکلات آن هاست، زیرا مشکلات نیستند
که کوچک یا بزرگ هستند، بلکه افراد هستند که با توجه به توانمندی خود مسائل را بزرگ یا کوچک می بینند.
افراد موفق به حکمت الهی ایمان دارند. آن ها باور دارند که هر مسأله یا مشکلی که در زندگی برایشان پیش می آید،
خواست خداوند است. این باور سبب حس امنیت در آن ها می شود و در نهایت هنگام مواجهه با مشکلات زمان
زندگی خود را از دست نمی دهند. می دانند مشکلات وجود دارند و زمان خود را برای غصه خوردن از دست
نمی دهند، بلکه از تک تک لحظه های خود استفاده می کنند.
چالش امروز، خاطره فردا
در برخورد با مشکلات به جای غصه خوردن به این فکر کنید که آیا مشکل پیش آمده آن قدر مهم است که با
گذشت زمان باز هم برای شما سخت و ناراحت کننده باشد؟ شک نداشته باشید بعد از مدتی برای شما تبدیل
به خاطره می شود، پس زیاد خود را درگیر آن نکنید.
مراحل فرآیند حل مسأله
تعریف و شناسایی مشکل:
برای تعریف مشکل می‌توانید سوالات زیر را از خودتان و افرادی که در جریان مشکل شما هستند، بپرسید:
چه چیزی شما را به مشکل پیش آمده آگاه کرده است؟ مشکل کجا به وجود آمده؟ چرا ایجاد شده است؟
چطور ایجاد شده است؟ چه زمانی رخ داده است؟ چه کسانی در مشکل درگیر هستند؟
نخستین مرحله در فرآیند حل مسأله، شناخت دقیق مشکل و مسأله است. ابتدا باید مسأله را برای خود
تعریف کنید. تا زمانی که فرد برای خود روشن نکند که با چه مشکلی مواجه است، نمی تواند راه حل مناسبی
را برای آن برگزیند. کاری که لازم است انجام دهید این است که ابتدا از خود بپرسید چه راه حل هایی برای
این مشکل وجود دارد. تمام راه حل هایی که به ذهنتان می آید را بررسی کنید.
هرچقدر که مسأله را برای خود بهتر تبیین کنید و مبهم نماند، راه‌حل‌های بهتری را پیدا خواهید کرد و می‌توانید
دلایل و ریشه مشکل خود را پیدا کنید. می توان گفت علت اصلی که اغلب باعث می‌شود افراد در مقابل
مسائل پیش آمده احساس سردرگمی کنند و از زیر آن فرار کنند، این است که درک صحیحی از مشکل پیش
آمده ندارند. برخی نیز با وجود دانستن راه‌حل‌های بسیار باز هم در حل مشکل خود حیران می مانند.
تصمیم گیری:
در این مرحله تمام راه حل های به دست آمده در مرحله قبل را مورد ارزیابی قرار دهید و آن ها را از منظر سودمند
بودن یا نبودن بررسی کنید. باید پیامد‌های هر یک از راه حل ها را در نظر بگیرید. می توانید بر روی کاغذ دو ستون
ترسیم کنید و محاسن و معایب هر یک را در آن بنویسید. راه حل هایی که احساس می کنید امکان پذیر نیستند
را حذف کنید. از لیست باقیمانده پیامد های مثبت و منفی هر راه حل را مشخص کنید و نهایت مناسب
ترین آن ها را برگزینید. در انتخاب بهترین راه حل می توانید از موارد زیر استفاده کنید: آیا این راهکار امکان پذیر
است و به حل موثر مشکل کمک می کند؟ کدام راهکار می تواند مشکل را برای مدت طولانی حل کند؟
کدام راهکار قابلیت اجرا دارد و منابع لازم برای آن فراهم است؟ پیامد‌ها و خطرات احتمالی این راهکار کدام است؟
اجرای راه حل و بازبینی آن:
مهارت حل مسائل زندگی در این مرحله راه حلی را که مناسب می دانید و برای شما اولویت دارد، اجرا کنید.
بعد از اجرای راه حل انتخابی به بازبینی آن بپردازید، چنانچه بیشترین پیامد مثبت و کمترین پیامد منفی
را داشته باشد و از نظر شما راه‌حل رضایت‌بخشی است، فرآیند حل مسأله پایان یافته، در غیراین صورت باید
راه‌حل‌های دیگر را نیز مورد استفاده قرار دهید. این فرآیند تا زمانی ادامه پیدا می کند که شرایط برای فرد
مشکل آفرین نباشد.
منبع: روزنامه شهروند