سبب شناسی بیماری مولتیپل اسکلروزیس
سبب شناسی بیماری مولتیپل اسکلروزیس
در ادامه مطلب قبل : انواع بیماری مولتیپل اسکلروزیس
در جهان حدود 5/2 میلیون نفر مبتلا به بیماری مولتیپل اسکلروزیس می باشند. آمارهای موجود نشان می دهد که در آمریکا رقمی بین 350 هزار نفر تا 450 هزار نفر بیمار مولتیپل اسکلروزیس وجود دارد، درکانادا تقریباً بین 55 هزار تا 75 هزار نفر مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس شناسایی شده اند، در انگلستان حدود 85 هزار نفر به‌این بیماری مبتلا هستند. آمار دقیقی از تعداد مبتلایان در ایران وجود ندارد. در ایران تقریبا 50 هزار نفر مبتلا به بیماری مولتیپل اسکلروزیس می‌باشند که انجمن مولتیپل اسکلروزیس نزدیک به 19 هزار نفر از این بیماران را شناسایی و پذیرش کرده است. شاخص های آماری موجود بیانگر آن است که72 درصد از بیماران را زنان و دختران جوان و 28 درصد آنان را مردان جوان و فعال جامعه تشکیل می دهند (انجمن مولتیپل اسکلروزیس ایران، 1390). همچنین طبق آمار انجمن مولتیل اسکلروزیس ايران که عضو فدراسيون بين المللي مولتیل اسکلروزیس است ، حدود ٤٠ هزار نفـر بيمار مولتیل اسکلروزیس در ايران وجود دارد که فقط ١٧ هزار نفر از آنها عضو اين انجمـن هسـتند(قناتي ، هاديان ، دقيقي اصلي (١٣٩٠).
مردان معمولاً در سنین بالاتر تشخیص داده می شوند و احتمال بیشتری دارد که نوع پیشرفته بیماری را نشان دهند. تفاوتهای قومی در شیوع بیماری وجود دارند: مولتیپل اسکلروزیس غالباً سفیدپوستان نژاد اسکاندیناوی را بیش از گروه های قومی دیگر درگیر می کند. امروزه دریافته اند که شیوع این بیماری در مناطق مختلف دنیا با هم متفاوت است. به عنوان مثال در کشورهای شمال اروپا و افرادی نیز که پوست، مو و چشم روشن دارند، شیوع آن بیشتر دیده می شود. ولی در سیاهپوستان و ژاپنی ها کمیاب است. در مورد اثر مهاجرت ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس دیده شده، در افرادی که قبل از 15 سالگی به سرزمین دیگری مهاجرت کرده اند میزان شیوع بیماری مانند میزان شیوع آن در مردم سرزمین جدید است. این بیماری بیشتر در کسانی بروز می کند که شخصیت خاصی دارند. چنین افرادی معمولاً مسئولیت پذیر، ولی حساس هستند که هنگام بروز ناملایمات خیلی خودخوری می کنند (شاه بیگی، 1390 ).
طیف وسیعی از بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس در سنین 20 تا 50 سالگی قرار دارند. بنابراین این بیماری افراد را در فعال ترین دوره زندگی خویش درگیر می نماید. بیماری مولتیپل اسکلروزیس در میزان امید به زندگی تأثیر کمی دارد، اما بیماری که این تشخیص برایش مطرح می شود برای سالهای متمادی باید با تحمل تأثیرات آن زندگی کند. بیماری مولتیپل اسکلروزیس را می توان به میهمان ناخوانده‌ای تشبیه کرد که روزی با همه لوازم و اثاثش از راه می رسد و هیچ گاه به خانه خود باز نمی گردد.مولتیپل اسکلروزیس غیرقابل پیش بینی است و بیماران ممکن است در ارزیابی شرایط پیش رو دچار مشکل شوند.
بنابر تحقیقات انجام گرفته در دانشگاه آلابامای بیرمنگام انگلستان نشان می دهد در دهه 1940 نسبت بیماری مولتیپل اسکلروزیس در زنان نسبت به مردان 2 به 1 بوده است . در صورتی که در سال 2000 به بعد آمارها نشان داده که شیوع آن در بین زنان 4 برابر مردان شده است. شیوع این بیماری در دهه اخیر 50 درصد افزایش یافته است (بلادی مقدم،1386).
بیشترین زمان شروع اولین علائم بیماری در حدود 30 سالگی است. حدود 3/2 بیماران مولتیپل اسکلروزیس شروع بیماریشان بین 20 تا 40 سالگی و بقیه موارد اکثراً قبل از 20 سالگی است. و در تعداد کمی هم در سن بالاتر بروز می کند. شاید در بیمارانی که در سنین بالاتر تشخیص داده می شوند، اولین علائم بیماری توسط بیمار فراموش شده باشد و یا اصولاً از نظر بالینی آن قدر علائم پرسرو صدا نبودند که بیمار به خاطر بیاورد. مولتیپل اسکلروزیس در کودکان بندرت اتفاق می افتد و فقط در 3/0تا 4/0 درصد همه موارد، بیماری در اولین دهه زندگی رخ می دهد (بلادی مقدم، پیام ام‌اس، شماره 22 و 23 ، 1386).
شايع ترين دوره پيدايش اين بيماري بين ٢٠ تا ٣٥ سالگي است و شـيوع آن در زنان تقريباً دو برابر مردان است . تحقيقات صورت گرفته در برخي کشورها، حکايت از ميزان شـيوع بـالاي اين بيماري خبر مي دهد. به عنوان مثال ، حدود ٦٠٠ هزار نفر در آمريکا و ١٢٠ هزار نفر در آلمان بـه بيمـاري مولتیل اسکلروزیس مبتلا هستند. طبق آمار انجمن مولتیل اسکلروزیس ايران که عضو فدراسيون بين المللي مولتیل اسکلروزیس است ، حدود ٤٠ هزار نفـر بيمار مولتیل اسکلروزیس در ايران وجود دارد که فقط ١٧ هزار نفر از آنها عضو اين انجمـن هسـتند.
علائم و مشكلات شايع در بیماری مولتیپل اسکلروزیس
علائم و واکنشهای روانشناختی در اکثریت قریب به اتفاق مبتلایان به بیماری های جسمانی مشاهده می شود. این علائم گاهی واکنشی به بیمار بودن است و گاهی بطور مستقیم نتیجه آسیب شناسی بیماری است. در کنار این علائم که گاهی در بیماران مزمن عمومیت دارد، اختلالات خلقی و شناختی بطور اختصاصی جز علائم و نشانه های مولتیپل اسکلروزیس هستند (مور وکاکس ، 2001).
سهگروه علائم روانی از نظر جنبه روانپزشکی در بیماری مولتیپل اسکلروزیس وجود دارد که توسط خود بیماری روی این افراد اثر می گذارد:
خستگی مزمن:
معمولترین شکایت از مولتیل اسکلروزیس ، که تخمین زده شده 80 تا 97% بیماران مبتلا به مولتیل اسکلروزیس را درگیر می کند، خستگی است (کرایتون وهمکاران، 2004) . در حالیکه علت واقعی آن واضح نیست، مشخص شده که اسپاسم، افسردگی و ضعف، خستگی را بدتر می کنند. خستگی قبل و در طی حملات شدید بدتر می شود (واندن نورت و هولند ، 1999) .درمان های غیر دارویی جهت کاهش خستگی ناشی از مولتیل اسکلروزیس شامل مصرف نوشیدنی های خنک، ورزش های ایروبیک و استراحت می باشند(کرایتون و همکاران،2004).
خستگی یک ریتم معکوس روزانه دارد که با پیشرفت روز بدتر می شود. با اینکه اغلب اوقات، شدت بیماری براساس میزان جابجایی یا تحرک، اندازه گیری می شود. اما علت اصلی ناتوانی در مولتیپل اسکلروزیس علائم غیرحرکتی شامل درد و خستگی است (اوگیوز، آکپینار، اوزکان، توگوز ، 2008). شدت خستگی ارتباط مستقیمی با شدت ضایعات عصبی یا شدت ضایعات مشاهده شده درتصویربرداری مغناطیسی ندارد. گرما و استرس از عوامل تشدیدکننده خستگی هستند. بطور معمول بیماران یاد می گیرند در سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کرده و کارهایشان را اوایل صبح انجام دهند. عوامل ایجادکننده واضحی برای خستگی پیدا نشده است، شدت خستگی با افسردگی ارتباطی ندارد درمان افسردگی لزوماً باعث بهبود خستگی نمی‌شود (عابدینی و مرتضوی،1388).